Ngā Tūroro Mate Pukupuku
Mā ngā tūroro mate pukupuku me ō rātou whānau, me ō rātou kaitautoko hoki ēnei karere. He mea tito ēnei kōrero e mātou, e te Cancer Control agency hoki. Ka whakairia ēnei kōrero ki a www.uruta.maori.nz me wētahi atu whārangi ipurangi e hāngai ana ki te mate pukupuku.
He rerekētanga rānei mōu, mō tō manaaki mate pukupuku i te huanga mai o COVID-19?
Inā te taimaha o te mate COVID-19, Kāore anō tō tinana kia rongo i tōnā ritenga.
Mēnā e wheroku ana tō pūnaha awhikiri nā tō whakamahi i ngā rongoā mate pukupuku, ka tūraru rawa koe kia whiwhi i tēnei mate. Me mataara.
Ko ngā tohumate o te COVID-19:
- He mate pīwa. Ka kirikā tō tinana. Ka heke rawa te tōtā i a koe e wera ana, i a koe e makariri ana hoki. (mēnā kei te kāinga koe e whakamātau ana i tō pāmahana, he mate pīwa tāu mēnā i kō atu i te 37.6 tīkiri a tohurau.
- He maremare.
- He uaua te kimi hā.
- Ka tino ngenge. E mamae ana ō uaua, tō korokoro rānei.
Mehemea ka hua ētahi tohumate i a koe, i tō whānau rānei, ka mutu, e whakaaro ana koe kua pāngia te huaketo ki a koe, waea tōtika atu ki tō tākuta, kia Healthline rānei 0800-348-5453.
Kaua rawa e haere ki ngā whare ora mēnā kāore anō koe kia waea atu.
Mē he whakaritenga tāu, a, e hua mai ana ētahi tohumate, tēnā waea atu i mua tonu i tō haerenga, kia whakamōhio atu ki ngā kaimahi. Mā rātou koe e tohutohu.
Me noho atu koe ki te kāinga. Me noho wehe atu koe i a ētahi atu kia haumaru te noho. Kia kaha ki te horoi ou ringaringa, waiho te hongi, te awhi me te kihikihi kia rangi kē atu.
I ētahi wā, kāore e tino rangona ana ngā tohumate o te huaketo nei. Nā kōnā ka pōhēhē ētahi kei te pai tonu rātou. Kia mataara i ngā wā katoa.
He rerekētanga rānei mōu, mō tō manaaki mate pukupuku i te huanga mai o COVID-19?
Ou whakaritenga hohipera:
Kia haumaru ai tō noho, kua rāhuitia ētahi o ngā wahanga o ngā whare haumanu hei patu i a COVID-19. Ka tutuki te nuinga o ngā whakaritenga mā runga waea, ipurangi rānei.
Mā tō tīma manaaki koe e whakamōhio atu mēnā rānei ka pupū ētahi āhuatanga hou.
Ngā Rongoā:
- Whakamahia tonutia ou rongoā. Mā tō tīma manaaki koe e whakamōhio atu mēnā rānei he rerengakētanga.
- E taea ana tō mātanga kia tuku i ou whakahau rongoā ki ngā kēmehi.
Ngā whakamātautau a toto.
Tēnā pea, ka rerekē te wāhi e whakamātautau ai tō toto.
Mā tō tīma manaaki e whakamōhio atu ki a koe ngā wāhi hou mō ngā whakamātautau.
Whaiā te rongoā āraimate rewharewha.
Kāore pea tēnei e kauparehia katoatia te COVID-19, engari, ka kauparehia te mate rewharewha, hei pāinga mō tō hauora.
Horekau he utu kia whiwhi i te rongoā āraimate mēnā koe he tūroro mate pukupuku.
Horekau hoki he utu mō te ranga kaumātua, kuia. Tukuna katoatia ngā kainoho o tō kāinga kia whiwhi.
Kei hea ngā wāhi whiwhi rongoā āraimate?
Ahakoa kei te kōeke tuawhā tātou, ka taea tonutia e koe kia whiwhi i tēnei rongoā. Waea atu ki tō tākuta, tō kēmehi, tō whare haumanu rānei, mā rātou koe e tohutohu.
Me aha mēnā e raru ana tō hauora? kua pāngia te mate rewharewha rānei?
Mēnā he mate pīwa tāu, he maremare he uaua hoki te kimi hā.
Waea atu ki tō tīma manaaki, tō tākuta ki a Healthline rānei.
Kaua koa e haere tōtika atu ki te hohipera, ki tō tākuta rānei. Me waea atu i te tuatahi.
Mēnā kei a koe te mate pukupuku, kātahi ka hua mai ētahi atu tohu mate.
Ka māuiui tonu pea koe. Ehara i te mea he COVID-19 anahe.
Waea atu ki tō tīma manaaki, tō tākuta ki a Healthline rānei.
Kaua koa e haere tōtika atu ki te hohipera, ki tō tākuta rānei. Me waea atu i te tuatahi.
Waea atu ki a 111 mehemea e mamae ana tō poho me tō puku, e rere mārika ana ngā toto, ka pā mai ngā tohu mate īkura rānei.
Mēnā ka puta koe i tō whare.
Mēnā e taea ana, tukuna tētahi atu kia haere ki ngā toa hokokai, toa penehīnu, me ngā kēmehi. Ki te kore tēnā e pahawa:
- Horoia rawatia o ringa i mua i tō haerenga.
- Tū tawhiti atu i a tangata kē kia 2 mita te roa o te āputa.
- Kaua e pā ki ngā mata, ki tō kanohi hoki.
- Whakamahia te whakapai ringa i a koe e puta ana. Horoia o ringa i mua i tō hokinga mai ki te kāinga.
Me aha koe mēnā e māuiui ana tētahi i tō whare.
Mēnā e māuiui ana tētahi i tō whare, whaia ēnei mahi, hei whakahaumaru i a koe.
- Mēnā he mate pīwa tāu, he maremare he uaua hoki te kimi hā mā tētahi, me whai whare anō pea hei whare noho wehe tahi māna.
- Hei whakahaumaru te tangata mate pukupuku.
- Mēnā kāore e taea kia mahi pēnei, tukuna ia ki tētahi rūma motuhake, atu i ngā rūma matua o te whare.
- Mēnā e hiahia ana e tētahi ki te whakapai i tō rūma, tohua rātou kia mau kanohi kē, karau hoki. Tukuna hoki rātou kia horoia o rātou ringaringa, kia 20 hēkona te roa i mua, i muri hoki i ngā mahi.
Tiaki wairu a, tiaki hinengaro
Ahakoa e mātua ana tō noho ki te kāinga, e mōhio mārika ana tātou, he uaua tēnei i ētahi wā. Ka hua pea te āwangawanga me te kōhukihuki i ētahi wā. Me tiaiki i tō oranga wairua, oranga hinengaro hoki. Mehemea kā pāngia ēnei mate ki a koe, ka mimiti haere rānei tō mauri waea atu, pātuhi atu rānei kia 1737. He mea tūwhera tēnei i ngā wā katoa, ao ake, pō iho.
Atu i tēnā, anei anō ētahi mahi hei hiki i te wairua me te mauri o te tangata. Te whakarongo atu me te tito waiata, karakia, te waea a ipurangi (pēnei i te Skype), te kōrero ki tō whānau, te mahi hautaka, ngā mahi toi me te raranga.
