He aha te COVID-19?
He aha te mate huaketo karauna me te COVID-19?
Ka māuiui te tangata i te huaketo
Ko tētahi momo mate huaketo karauna ā ko te COVID-19.
Ka taea te tuku riro i te COVID-19, i tētahi tangata ki tētahi atu.
Ko nga tohumate a te COVID-19:
- He maremare.
- He mate pīwa – ka kirikā to tinana.
- He uaua ki te hā ki roto.
Ko nga tāngata ka pāngia e nga mate mātao me te rewharewha rānei, ka mau i wēnei tohu hoki.
Wētahi o nga tāngata i pokea e te COVID-19, kore rawa e pā atu te māuiuitanga. Engari, ka āhei tonu te tuku riro I te huaketo ki tētahi atu tangata.
Tae noa ki nga rangi 14 te roa, i mua i te putanga mai o nga tohumate a te COVID-19, ka māuiui koe.
Inā hoki ka pokea te tangata i te COVID-19, ka āhei tonu te poke i nga taputapu me wētahi atu tāngata i nga wai māturu, inā rā
- Ka maremare.
- Ka tīhei.
- Ka kōrerorero.
- Ka pā atu mā te hariru.
- Ka pā atu ki nga wāhi me nga taputapu ka pā atu tētahi i muri mai.
Ko te wai māturu, he wai rīriki na te ihu me te mangai ranei o te tangata.
Tēnā pea kei roto i te wai māturu e ora ana te COVID-19.
Ko nga tūmomo papa me nga taputapu:
- He tēpu.
- He papa mahi i te kīhini.
- He puritā kuaha.
Wētahi mahi me mahia e tātou katoa, hei aukati i te horapa o te COVID-19:
- Me noho wehe mai i nga tangata e māuiui ana i te mate mātao me te maremare.
- Me noho puku koe ki te kāinga, pēnā i te māuiui.
- Taupokina to mangai me to ihu e te rauangiangi, inā rā ka maremare, ka tīhei hoki.
- Whuia atu i nga rauangiangi ki te ipu para.
Me hōroi i ringaringa i te hopi me te wai, kia kō atu i te 20 hekona:
- I muri mai i te maremare, i te tīhei.
- I muri mai i te whengu ihu.
- I mua noa atu i te kai me te pā ki nga kai.
- I muri mai i te haere ki te whare iti.
- I muri iho i te āwhina atu i nga tamariki ki te whengu ihu.
- I muri mai i te atawhai i nga tāngata māuiui.
Mehe mea hore kau he hopi me te wai, me mahia te hinu patuero.
Pai rawa ake kia kaua koe e pā ki:
- Ō whatu.
- Tō ihu.
- Tō mangai.
Pai rawa ake me patuero koe i nga papa me nga taputapu, ka pāpā haere koe.
Mehe mea he pātai anō wāu mo te COVID-19, me waea mai ki. Healthline:
0800 358 5453
Hore kau he utu ki te waea atu ki Healthline. I te tuwhera a Healthline i nga wā katoa o te rāngi.